Evlilik sözleşmesi nedir ve nasıl yapılır?

Evlilik sözleşmesi, eşlerin evlilik birliği öncesinde veya evlilik sırasında, sahip oldukları mal varlıkları, haklar ve sorumluluklar ile ilgili olarak yapacakları anlaşmayı düzenleyen yazılı bir belgedir. Bu sözleşme, evlilik sırasında veya sonrasında olası anlaşmazlıkları önlemek, mal paylaşımı konusunda tarafları bilgilendirmek ve tarafların haklarını güvence altına almak amacıyla yapılır. Evlilik sözleşmesi, özellikle mal rejimi düzenlemeleri ve evlilik birliğinin sona ermesi durumunda, her iki eşin de haklarını belirleyici rol oynar.

Evlilik Sözleşmesinin Amacı

Evlilik sözleşmesi, özellikle şu amaçlarla yapılır:

• Mal paylaşımı: Eşlerin, evlilik sırasında kazanılan malların nasıl paylaşılacağına dair önceden belirlemeler yapması.
• Mal rejimi belirlemek: Hangi mal rejiminin geçerli olacağına (örneğin, edinilmiş mallara katılma rejimi, mal ayrılığı rejimi veya paylaşmalı mal ayrılığı gibi) karar verilmesi.
• Hakların korunması: Eşlerin birbirlerinin haklarını korumak, özellikle boşanma veya ölüm gibi durumlarda adil bir paylaşım yapılmasını sağlamak.
• Borçlar ve yükümlülükler: Evlilik birliği sırasında her bir eşin üstleneceği borçlar ve sorumluluklar hakkında netlik oluşturulması.

Evlilik Sözleşmesinin Türleri

Evlilik sözleşmesinde belirlenebilecek farklı mal rejimleri bulunmaktadır. Türkiye’deki hukuki sistemde en yaygın olanları şunlardır:

1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Varsayılan Rejim):
   • Tanım: Evlilik birliği sırasında elde edilen mallar, her iki eşin ortak malı kabul edilir. Ancak, eşlerin evlilikten önce sahip oldukları mallar veya miras yoluyla elde ettikleri mallar, kişisel mallar olarak kalır.
   • Ne Zaman Geçerlidir?: Eğer eşler evlilik sözleşmesi yapmazlarsa, edinilmiş mallara katılma rejimi otomatik olarak geçerli olur.
2. Mal Ayrılığı Rejimi:
   • Tanım: Eşler, evlilik boyunca ayrı ayrı mal sahibi olurlar ve birbirlerinin mal varlıklarından sorumlu olmazlar. Kişisel mal edinimlerinin tüm hakları eşlere aittir.
   • Ne Zaman Geçerlidir?: Eşler, evlilik sözleşmesiyle bu rejimi seçebilirler.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi:
   • Tanım: Evlilik sırasında edinilen mallar eşler arasında paylaştırılır, ancak kişisel mallar yine birbirinden ayrıdır. Bu rejimde, boşanma durumunda mal paylaşımı belirli oranlara göre yapılır.
   • Ne Zaman Geçerlidir?: Eşler evlilik sözleşmesi ile paylaşmalı mal ayrılığı rejimini seçebilir.
4. Diğer Rejimler:
   • Özel Şartlar veya Düzenlemeler: Evlilik sözleşmesi, eşlerin belirli bir konuda özel düzenlemeler yapmalarına olanak tanır. Örneğin, bir eşin özel bir iş kurması, miras alması veya borçlanması durumunda bu durumları nasıl düzenleyecekleri de sözleşmeye eklenebilir.

Evlilik Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Evlilik sözleşmesi yapmak için aşağıdaki adımlar takip edilebilir:

1. Evlilik Sözleşmesinin Kararlaştırılması:
   • İlk adım, eşlerin hangi mal rejimini benimseyecekleri konusunda karar vermeleridir. Çiftler, mal rejimi türünü ve sözleşmedeki diğer şartları belirlemek için bir araya gelmelidir.
   • Evlilik sözleşmesinde, mal paylaşımı, borç yükümlülükleri, kişisel malların korunması gibi unsurlar netleştirilmelidir.
2. Noter Onayı:
   • Evlilik sözleşmesinin geçerli olabilmesi için noterde yapılması gerekmektedir. Türkiye’de, evlilik sözleşmeleri noterde düzenlenip, tarafların imzasıyla onaylanır.
   • Sözleşme, eşlerin rızasıyla ve serbest iradeleriyle yapılır. Her iki eşin de sözleşmeyi anlayarak imzalaması önemlidir.
3. Avukattan Yardım Alınması:
   • Evlilik sözleşmesinin karmaşık ve hukuki bir belge olabileceği göz önünde bulundurularak, bir avukattan hukuki danışmanlık almak faydalı olabilir. Bu, tarafların haklarının doğru şekilde belirlenmesini sağlar.
   • Özellikle iş veya mülk gibi karmaşık finansal durumlar söz konusuysa, avukat rehberliği çok önemlidir.
4. Evlilik Sözleşmesinin İmzalanması:
   • Noter huzurunda yapılacak olan imza işlemiyle, evlilik sözleşmesi hukuki geçerliliğe sahip olur. Evlilik sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, eşlerin iradesi açık ve serbest olmalıdır.
   • Evlilik sözleşmesi, noter tarafından onaylandığında, hem eşlere hem de noter tarafından bir nüsha verilir.
5. Evlilik Sözleşmesinin Güncellenmesi:
   • Evlilik sırasında yaşam koşulları değişebilir (örneğin, mal varlıklarında artış, iş durumu değişikliği veya çocuk sahibi olunması gibi). Bu gibi durumlarda evlilik sözleşmesinin güncellenmesi gerekebilir. Eşler, zaman zaman sözleşmeyi gözden geçirebilir ve gerektiğinde yeniden düzenleyebilir.

Evlilik Sözleşmesinin Avantajları:

1. Mal Paylaşımının Netleşmesi: Eşler arasında, evlilik birliği süresince veya boşanma durumunda mal paylaşımının net bir şekilde belirlenmesi, gelecekteki olası anlaşmazlıkları önler.
2. Hukuki Koruma Sağlanması: Evlilik sözleşmesi, kişisel malların korunmasını sağlar. Eşler, birbirlerinin kişisel mallarına müdahale edemez.
3. Finansal Sorumlulukların Belirlenmesi: Her iki eşin borçlar ve finansal yükümlülükler konusunda sorumlulukları netleştirilir. Bu da mali anlamda güvence sağlar.
4. Boşanma Durumunda Hakların Korunması: Evlilik sözleşmesi, boşanma durumunda eşlerin haklarının adil bir şekilde korunmasına olanak tanır.

Evlilik Sözleşmesinin Dezavantajları:

1. Duygusal Zorluklar: Evlilik sözleşmesi, bazı çiftler için duygusal açıdan zorlayıcı olabilir, çünkü gelecekteki bir boşanma ihtimali üzerine düşünmeyi gerektirir.
2. Yanlış Anlaşılmalar: Eğer sözleşme yeterince açık bir şekilde yapılmazsa, ileride anlaşmazlıklar çıkabilir.
3. Zorunlu Olmama: Türkiye’de evlilik sözleşmesi yapmak zorunlu değildir, ancak önemli hukuki hakların korunması açısından faydalıdır. Bununla birlikte, çoğu çift evlenmeden önce sözleşme yapma gereği görmeyebilir.

Sonuç:

Evlilik sözleşmesi, çiftlerin evlilik birliği sırasında mal ve finansal haklarını güvence altına almak için önemli bir araçtır. Her bireyin yaşam koşulları, mal varlıkları ve gelecek planları farklıdır, bu nedenle evlilik sözleşmesi kişisel ve hukuki ihtiyaçlara göre şekillendirilebilir. Evlilik öncesinde veya sırasında bir avukatla görüşüp, hangi mal rejiminin sizin için en uygun olduğunu belirlemek ve noter huzurunda sözleşmeyi yapmak en doğru yol olacaktır.